Dat heb ik nou nooit…
Ooit heb ik een afdelingsvergadering ongeveer lam gelegd door na elk onderwerp terug te komen op het eerste onderwerp, waarbij volgens mij een verkeerde betekenis aan een begrip was gegeven. Niet dat dat iemand boeide, maar voor mij was dat heeeeel belangrijk, want daardoor klopte het niet.
Achteraf heb ik gevraagd waarom ze me niet af hebben gekapt, dat mogen ze van mij best doen. Ik weet hoe storend het is als bij mij de plaat blijft hangen. Maar niemand had daar verder last van, zeiden ze.
En het vervelende is, dat ik dit soort dingen pas na afloop zie, niet op het moment zelf. Meestal pas als ik tot rust kom, en dan kan ik me daar heel beroerd over voelen, en dat weer heel groot maken en niet los kunnen laten. Het voordeel van autisme: je verveelt je nooit met een autisme-hoofd…
Standvastig zijn is toch een kwaliteit?
Standvastig kan functioneel zijn, rigide is dat niet.
Rigide is eigenlijk nog best mild uitgedrukt, als ik kijk naar hoezeer de dingen moeten gaan zoals ik ze wil/bedacht heb en de gevolgen van als ze anders gaan. Daarin ben ik zeer weinig aimabel en ik vermoed dat mijn omgeving hier serieus onder lijdt. In dat perspectief valt ‘rigide’ nog mee.
En inderdaad, nadat de koppigheid is overgewaaid kan ik best het andere perspectief zien, daarin ben ik flexibel. En de veranderingen die ik zelf bedacht heb zijn zeer welkom. Beetje jammer alleen dat de omgeving soms te weinig flexibel is om in al mijn veranderingen mee te gaan, waardoor ik weer rigide overkom.
De beperking zit hem in de rigiditeit waarmee je je overtuiging naleeft.
Tips om beter om te gaan met rigiditeit of het ‘ergens in vast blijven zitten’:
- fysieke afleiding zoeken (hardlopen, zwemmen, sporten, douchen, etc.)
- mentale afleiding zoeken (boek lezen, puzzelen, tv-kijken, werken, etc.)
- sociale afleiding zoeken (met anderen een gezelschapsspel doen bijvoorbeeld)
- fiepen (het nut van fiepen… )
- je gedachten op een rijtje krijgen door ze van je af te schrijven
- je gedachten “checken” bij anderen (‘heb ik echt zoiets doms gezegd?’)
- mindfulness
- leren relativeren
Ik kan moeilijk schakelen
Dat betekent dat ik moeilijk op gang kom, het kost mij bergen energie om aan iets te beginnen.
Daarna… Kan ik weer niet schakelen, en blijf ik hangen in de klus, kan ik niet stoppen. Dan werk ik door tot iets naar mijn zin is, zelfs al ben ik tegen die tijd uitgeput. Dat voel ik pas nadat ik gestopt ben.
Er zijn twee dingen die spelen bij het in actie komen:
- Executieve Functies (overprikkeling)
- Centrale Coherentie (moeite met overgangsmomenten)
Wat anderen soms lui noemen, is vermoeidheid (bij overprikkeling) of inertie (bij overgangsmomenten). Met allebei het gevaar dat als je er niet aan toegeeft, je overspannen raakt – en als je er teveel aan toegeeft, je lethargisch wordt.
Het is heel moeilijk om daarin een balans te vinden. Als ik kijk naar waar ik tegenaan loop, wat voor mij lastig is, dan zijn het dit soort dingen. Het zoeken van de juiste balans en daar neutraal over communiceren met de omgeving (en dat met een matige ToM): hoe beland ik niet in een slachtofferrol, hoe kan ik krachtig en vanuit mezelf voor mezelf zorgen, met respect voor de ander?
Wat bij mij werkt?
- anderen (die zeggen, we gaan nu beginnen en we gaan nu stoppen), samen doen
- structureren (in tijd, activiteit en ruimte)
- directe positieve beloningen
- accepteren dat het zo is, en dat dat ook goede kanten heeft. Buiten dat, het is zoals het is
Wat werkt niet (lees: averechts):
- straffen/negatief belonen/jezelf verwijten maken
- te hoge verwachtingen hebben van jezelf
- Uitgestelde beloningen: door de matige Centrale Coherentie wordt er niet snel een verband gelegd tussen de uitgestelde beloning en de actie. Dat is waarschijnlijk één van de redenen waarom autisten met name handelen vanuit intrinsieke motivatie, en minder gevoelig zijn voor geld, status, en overige ‘uitgestelde beloningen’
Time Timer
Het is handig om een time timer te gebruiken, om een duidelijk start en eindmoment te hebben voor een activiteit. Voor opruimklussen zet ik bijvoorbeeld de timer op maximaal tien minuten, en na tien minuten moet ik van mezelf stoppen met opruimen. Schoonmaken doe ik niet zelf, koken alleen als ik er energie voor heb (ik heb de beste partner die ik mij kan wensen! ).
